خوشه‌بندی یک بازی است برای گردهم‌آیی افکار پراکنده در ذهن. گاهی در کلاس درس از این روش برای مشارکت‌گرفتن از دانش‌آموزان به‌صورت بداهه بهره می‌برم. خروجی آن گاه جالب‌توجه و گاه ناامیدکننده است. در هر دو حال نتیجه آموزنده است؛ یا خوشه‌ای پرمایه حاصل می‌شود که پی‌گیری آن می‌صرفد یا خوشه‌ای سطحی به دست می‌آید که خود هشداردهنده است؛ هشداری برای تغییر نگرش و روش.
آلن دوباتن در کتابی از مجموعه «مدرسه زندگی»، در حرکتی نو و خلاقانه، اندیشه و خوراک را به هم پیوند می‌دهد تا راه تازه‌ای برای جوشش خلاقیت به خوانندگان پیشنهاد کند. مثلا در جایی از کتاب به دستورپختی ساده اشاره می‌کند تا راهی برای پیدایش ایده‌های مخفی‌شده در پس ذهن نشان دهد. وضعیتی که در آن، مغزمان راحت و منعطف عمل می‌کند و اضطراب‌های معمول روزمره را پس می‌راند.
معرفی کتاب «خوراک و اندیشه» و خرید نسخه صوتی آن
آلن دوباتن در همین کتاب با پیوند گفت‌وگو به خوراک، یک منوی ساده‌ٔ گفت‌وگو پیشنهاد می‌کند. از آنجایی‌که گفت‌وگو فعل مهمی است برای بقا و رفع نیازهای بشر، خلاقیت در گفت‌وگو نیز یک ضرورت به نظر می‌رسد. مولفه‌هایی را می‌تواند برشمرد که بر کیفیت هر گفت‌وگویی تاثیرگذارند. این مولفه‌ها از نظر هر فردی، بسته به شرایط زیستی و جهان پیرامونش، می‌تواند متغیر باشد؛ اما خوشه‌ای که در ادامه پدیدار می‌شود، تعدادی از مولفه‌هایی را که به نظر می‌رسد بسیاری از مردم در تاثیرگذاری آن اتفاق نظر دارند، ارائه می‌کند. پیش‌شرط گردش در دانه‌های این خوشه، این است که گفت‌وگو را به شکل یک بازی ببینیم:
۱- پرسش‌گری
۲- لحن مناسب
۳- احترام به رای مخالف
۴- زمان‌شناسی و درنگ به‌جا
۵- شوخ‌طبعی
۶- شنیدن
۷- ارتباط چشمی
۸- الویت‌بندی موضوعی
۹- سلامت روان
۱۰- خودباوری
خوشهٔ گفت‌وگو (حاصل از مشارکت دانش‌آموزان کلاس ۹۰۲ دبیرستان اقتصاد)
هر مولفه‌ای هم به شکل منفرد و هم در ارتباط با دیگرمولفه‌ها رشد می‌یابد. شکی نیست که این خوشه جای گسترش و ویرایش دارد. مولفه‌ای چون سلامت روان، می‌تواند بالادستی تلقی شود؛ یعنی یک حوزه گسترده که خوب‌شنیدن، لحن مناسب، احترام، شوخ‌طبعی، خودباوری و سایر مولفه‌ها را شامل شود. به‌دنبال پرداختن به هر کدام، کیفیت انواع گفت‌وگوها‌مان می‌تواند ارتقا یابد.
ما گفت‌وگو داریم با غریبه
گفت‌وگو داریم با دوست قدیمی
گفت‌وگو داریم با خانواده
گفت‌وگو داریم با معشوقه
گفت‌وگو داریم با همکار
گفت‌وگو داریم با استاد
گفت‌وگو داریم با کودک
گفت‌وگو داریم با فروشنده
گفت‌وگو داریم با آدمِ مشهور و موفق
گفت‌وگو داریم با آدمِ کله‌شق
گفت‌وگو داریم با آدمِ انعطاف‌پذیر
گفت‌وگو داریم با کتاب‌ها
گفت‌وگو داریم با فیلم‌ها
گفت‌وگو داریم با کاغذ سپید
گفت‌وگو داریم با خود
گفت‌وگو داریم با خدای خود
گفت‌وگو داریم با گیاه و جانور
خوشهٔ گفت‌وگو با هدف نظم‌بخشی به هرآنچه در یک گفت‌وگو کارکن تلقی می‌شود شکل گرفته است. پس برای اثربخشی این بازی، هر مولفه را زیر ذره‌بین می‌گیریم و سعی می‌کنیم با هر یک به چشم بازی تازه‌ای هم‌چون منوی گفت‌وگوی آلن دوباتن- که در آینده نمونه‌ای از آن را ارائه خواهم کرد- بیشتر درگیر شویم.
آخرین دیدگاه‌ها